De bevoegdheden en verplichtingen van eigenaren van erven die aan elkaar grenzen (naburige erven) worden in het Burgerlijk Wetboek (BW) geregeld in het zogenaamde burenrecht. Het BW kent een afdeling met bepalingen die uitsluitend van toepassing zijn tussen buren. Ondanks het feit dat huurders geen eigenaar zijn van hun woning, blijkt uit jurisprudentie van de Hoge Raad dat het burenrecht onverkort op huurders van toepassing is. Huurders kunnen zich derhalve ook beroepen op het burenrecht. Welke bepalingen gelden rondom bomen en beplanting? En wat is de rol van de woningcorporatie?
Burenrecht
Wie wel eens naar de Rijdende Rechter kijkt, weet dat veel burengeschillen ontstaan door overlast veroorzaakt door bomen en planten. Wettelijk gezien is het niet toegestaan om binnen een afstand van twee meter van de erfgrens bomen te hebben. Voor heesters en heggen geldt een afstand van een halve meter. Overigens kan de gemeenteraad in een (bomen)verordening afwijkende afstanden bepalen. Van deze bevoegdheid wordt veelvuldig gebruik gemaakt. Het is dus verstandig in de plaatselijke (bomen)verordening te raadplegen. Bovendien mogen buren geen onrechtmatige hinder aan elkaar veroorzaken, bijvoorbeeld door het verspreiden van rumoer, trillingen, stank, rook of gassen, door het onthouden van licht of lucht of door het ontnemen van steun. Met het woord ‘onrechtmatig’ heeft de wetgever aan willen geven, dat enige vorm van hinder tussen buren niet te vermijden is. Blaadjes die van een boom waaien zullen niet snel onrechtmatige hinder opleveren.
Indien vaststaat dat een boom, heester of heg te dicht op de erfgrens staat kan verwijdering worden gevorderd. Voorwaarde is wel dat er sprake is van hinder, anders zal de rechter wellicht oordelen dat er misbruik wordt gemaakt van procesbevoegdheid. Ook kan geen verwijdering worden gevorderd indien bijvoorbeeld:
- de vordering tot verwijdering is verjaard; of
- de boom, heester of heg niet hoger reikt dan de scheidsmuur tussen de erven; of
- de buurman toestemming heeft gegeven voor beplanting dichter bij de erfgrens; of
- de heester of heg de erfafscheiding vormt.
De mogelijkheid om verwijdering van een boom, heester of heg te vorderen, verjaart door de tijdsduur van twintig jaren. Na die tijd kan dus in principe niet meer bij de rechter om verwijdering worden verzocht. Dit laat echter onverlet, dat de beplanting nog onrechtmatige hinder kan veroorzaken. Beplanting moet immers wel worden bijgehouden en gesnoeid, hier kom ik later nog op terug. Ook als de beplanting niet hoger dan de erfafscheiding reikt zal in beginsel geen verwijdering kunnen worden gevorderd. Dit is logisch omdat kan worden aangenomen, dat in dergelijke gevallen geen hinder wordt ondervonden. Aangezien het burenrecht regelend recht is, kunnen buren onderling afwijkende afspraken maken over de afstand van de beplanting tot de erfgrens. Deze afspraken gaan vóór de wet of de plaatselijke verordening. Tot slot komt het regelmatig voor dat een heester of een heg de erfafscheiding vormt. In de jurisprudentie wordt aangenomen dat een heester of heg in dat geval moet worden gezien als een scheidsmuur tussen twee erven. De minimumafstand tot de erfgrens geldt in dat geval natuurlijk niet.
Los van bovenstaande heeft een buurman te allen tijde het recht om overhangende beplanting – voor zover deze boven zijn erf hangt – weg te snijden en zich toe te eigenen. Hiervoor moet wel eerst de buurman tevergeefs tot verwijdering zijn aangemaand.
Rol woningcorporatie
Tot dusverre is alleen de relatie tussen buren aan bod gekomen. Als de woningen verhuurd zijn, speelt de woningcorporatie echter ook een rol. Deze komt vooral tot uiting bij een vordering van een huurder tegen een andere huurder tot verwijdering van een boom of beplanting. Immers, zoals gezegd kunnen huurders zich ook beroepen op het burenrecht. De woningcorporatie is wettelijk gezien eigenaar van de met de grond verenigde beplanting. Een vordering van de huurder tot verwijdering is in dat geval dus feitelijk een vordering tot verwijdering van een eigendom van een woningcorporatie. Een huurder kan niet zondermeer beslissen over andermans eigendom. Concreet houdt dit in, dat een vordering tot verwijdering alleen door de rechter in behandeling wordt genomen indien: 1 de woningcorporatie als procespartij in de procedure is betrokken óf 2 een schriftelijke verklaring van de woningcorporatie in de procedure wordt overgelegd, waaruit blijkt dat de woningcorporatie geen bezwaar heeft tegen verwijdering.
Snoeien beplanting
Indien beplanting onrechtmatige overlast veroorzaakt, dient deze te worden gesnoeid. Moet de woningcorporatie nu snoeien of de huurder? Het Besluit kleine herstellingen noemt als huurdersonderhoud: ‘het regelmatig snoeien van heggen, hagen en opschietende bomen’. Deze uitleg is onbevredigend voor het geval in de tuin van de huurwoning bijvoorbeeld zeer hoge bomen staan, waarvoor een professioneel bedrijf moet worden ingeschakeld. Uit de literatuur kan worden opgemaakt dat in dat geval geen sprake is van huurdersonderhoud, omdat dit een uitgave vergt die niet van een huurder kan worden verwacht. Echter, wanneer de huurder de bomen uit het voorbeeld zelf heeft geplaatst, zal hij waarschijnlijk wel voor de kosten van het snoeien moeten opdraaien. De verplichting uit het Besluit kleine herstellingen blijft dus in beginsel beperkt tot snoeiwerk dat een huurder eigenhandig, zonder al te hoge kosten kan uitvoeren.
Conclusie
Het burenrecht geldt niet alleen tussen eigenaars van aangrenzende percelen, maar kan ook door huurders worden ingeroepen. Vaak wordt er een beroep op het burenrecht gedaan met betrekking tot (hinder door) beplanting. Het is van verschillende factoren afhankelijk of een vordering tot verwijdering dan wel snoeien succes kan hebben en welke rol de woningcorporatie kan spelen.
Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u contact opnemen met de heer mr. C.J.P. Schellekens.
Dit artikel is verschenen in Recht in Huis. Recht in Huis is de nieuwsbrief die VBTM Advocaten 4 maal per jaar uitgeeft voor bestaande en toekomstige cliënten. Door deze nieuwsbrief wordt u op de hoogte gehouden van de relevante ontwikkelingen op de rechtsgebieden waarmee woningcorporaties en andere vastgoedbeheerders het meest te maken hebben. U kunt zich voor de Recht in Huis aanmelden door een e-mail te sturen naar hier inzien.